domingo, 28 de novembro de 2021

Carballo do Bosque do Banquete de Conxo - Historia, lenda e curiosidades

Este impoñente carballo  con máis de 250 anos de antigüidade, é a árbore máis veterana do histórico Bosque do Banquete de Conxo. Álzase ao pé dunha das sendas dun “novo” espazo natural situado ao sur de Santiago de Compostela. Dicimos “novo” porque este bosque abriuse ao público fai moi pouco, na primavera de 2018, despois de estar inaccesible nada menos que durante 133 anos, en concreto desde 1885 (data na que a leira orixinal onde se empraza, de máis de 20 hectáreas e bañada polo río Sar, destinouse a espazo só para internos do entón  modernísimo  Manicomio de Conxo. Estamos logo, ante un símbolo, un verdadeiro cofre botánico, un resistente ás tallas indiscriminadas e incendios múltiples que arrasaron os bosques galegos durante os séculos  XIX e  XX, e que foron  diezmando espazos como este, un bosque que en orixe chegou a albergar ata 1.000 carballos. Hoxe queden en pé uns 40, con este  carballo como emblema, rodeado por unha leira de 15.000 metros cadrados.

Foi testemuña, o 2 de marzo de 1856, do insólito e histórico Banquete Democrático de Conxo, celebrado nas súas inmediacións, un acto organizado por estudantes universitarios (principalmente o poeta romántico Aurelio Aguirre) onde os mozos quixeron servir a mesa aos artesáns e obreiros, como un símbolo revolucionario de igualdade, liberdade e fraternidade, os valores democráticos recibidos da Revolución Francesa. Aurelio Aguirre comezou o seu brinde exclamando: “Sol da liberdade, o teu lume dáme!”.

Este bosque fascinou a Rosalía de Castro. A gran poeta das literaturas  galega e castelá denunciaría desde 1881 a talla incontrolada de moitos destes carballos. Fíxoo nun poema titulado precisamente así “Los robles”, do seu libro "A las orillas del  Sar (1884). Chegou a exclamar nos seus versos: “Xamais o esquecerei”, “Profanación sen nome”, e a súa última novela O primeiro tolo (1881), está ambientada toda ela precisamente aquí. Os seus textos de defensa da natureza e destas árbores constitúen hoxe una das primeiras proclamas ecoloxistas e de loita pola saúde das árbores e do medio natural levadas a cabo en toda España.

A nosa árbore está ao pé da entrada en Santiago do Camiño Portugués de peregrinación. A 200 metros da coñecida como “Fonte da Virxe da Concha” (importante lugar de culto e peregrinación, xa citado por Tirso de Molina no século  XVII) e a 300 metros do Mosteiro de Conxo (que conserva un claustro  románico do século  XII).

Ao redor desta árbore, en todo este Bosque do Banquete de Conxo, reuníronse en 2019 ata 5.000 persoas na segunda edición dunha multitudinaria romaría que celebraba a apertura deste espazo natural despois de máis dun século. Diante da árbore levou a cabo, naquela romaría (e tamén na súa primeira edición o ano anterior de 2018, que reuniu a 2.500 persoas), a primeira parada do roteiro,  ante o que hoxe xa se coñece como “O  avó”, “O avó” do bosque.

E finalmente dicir que o  carballo,  o  quercus  robur, definido tamén por Rosalía como “árbore patria”, é a árbore símbolo de Galicia e da súa natureza de bosques sen fin. E Santiago de Compostela, unha das cidades de España con máis metros cadrados de zonas verdes por habitante, supera con fartura os seis árbores por habitante que fixa como obxectivo para 2030 a Comisión Europea.


Importancia da árbore e motivo da presentación ao concurso como Árbore Europea do Ano 2022

Polo contexto histórico que viviu de defensa das liberdades na España gris de mediados do século  XIX; por ser obxecto da denuncia ecolóxica pioneira de Rosalía de Castro; por estar ao pé do Camiño Portugués a Santiago e dun mosteiro de orixe  románico, e por recibir en 2018 e 2019 o abrazo de miles de persoas (veciños de Santiago de Compostela e de Galicia) na festa de apertura ao público deste bosque, consideramos que este enorme  carballo, grande en volume e en historia e apego cidadán, cos seus preto de 30 metros de alto e 250 anos de vida, e bañado polo poético río Sar, merece optar a ser elixido como Árbore Europea do Ano.



martes, 18 de maio de 2021

Orella de rato

As herbas atopadas ao carón do río Tomeza, coinciden coa “Orella de rato” que se levan buscando dende hai algúns anos.  Esta herba descrita e debuxada polo Padre Sarmiento un 31 de Marzo de 1755, día que coincidía co luns de pascua, na rota de Cabanas a San Cibrán nas proximidades do río Tomeza. Naquel entón a planta aínda non tiña nome botánico e a nomea como “anónima”. En 1797 o Botánico Person a nomea como Myosotis discolor Pers. A cita recollida mais próxima é na Pedra do Lagarto.

En 2015 publicouse,  dirixido por Javier Silva-Pando, a “Flora do río dos Gafos” e só se  atopara  a Myosotis segunda Murray que tamén ten de nome popular “Orella de rato”.

Dende o ano 2018 polo luns de Pascua un grupo de persoas namoradas do noso “Ilustrado” pontevedrés do século XVIII, o Padre Sarmiento emprendemos a busca visitando os lugares onde Sarmiento a atopou. Na búsqueda participan voluntarios de Vaipolorío, asesorados por Calros Solla, Ramón Laxe, Xosé Feijoó e botánicamente por Amancio Castro. Todo esto englobado na Programación de Noites abertas do Concello de Pontevedra. Artigo relacionado



martes, 5 de xaneiro de 2021

A malva na mitoloxía

 "A flor da malva segue no transcurso do día a dirección do sol. A semente ten, segundo Plinio quen cita a Xenócrates, poder afrodisíaco. No Libellus. De secretis mulie-rum —tratado erroneamente atribuído a Alberto Magno escrito en latín entre os séculos XIII e XIV— recoméndase a malva como medio seguro para saber se unha muller moza é virxe ou non. Tamén se di de alguén que morre que vai «criar malvas» en alusión á abundancia destas plantas nos camposantos.Segundo nos contou Carmiña Prado, de Friol, a malva en infusión alivia asmas, toses, catarros,  serve para cicatrizar feridas e para hixienizar as enxivas. É excelente para coidar a calidade da memoria e recoméndanse para curarlles o medo aos propensos a asustarse.No día de  Noiteboa, nalgúns lugares de Galiza poñían en auga durante a cea flores de malva que foran recollidas na madrugada do día de San Xoán.A marabilla da maxia dos solsticios é contemplar como as flores xa mirradas e estragadas, aparecen no amencer do día 25 tersas, frescas e recendentes coma acabadas de cortar. " Micromitos (Antonio Reigosa).

mércores, 4 de novembro de 2020

Datos para as fichas dos froitos, plantas (herbas) ou árbores

Foto ou debuxo
1-Nome: científico, basónimo, galego, castelán,  portugués, catalán, euskaro, inglés, outros ....
2-Etimoloxía- Orixe do nome
3-Sinónimos: principalmente  en Galego  . Polisemia con outras herbas
5-Características: Viváz, perenne , acuática, con flor ou sen flor, segundo o tamaño (herbácea, arbusto, árbore),  follas caduca ou perenne,
6-Hábitat: Fotoperiodismo (precisa sombra, semisombra, moita luz ...
7- Momento de maior interés :cando é a floración, cando está moi vistosa, se é  nemoral,  outras ...
8-Uso : Herbas mediciñais, tóxicas, velenosas, decorativa, .....Comestibles e non comestibles
9-Etnoloxía: costumes, lendas,....
10- Localización  ; para libros "Libro de Árbores de Pontevedra"
11- Outras curiosidades: poemas, receitas, cancións ...

Acompañar os apartados anteriores con FOTOS ,   a poder ser propias (sen flor, con flor, ...)

NOTAS: A ficha hai que entregala tanto por escrito e, a poder ser, en formato dixital  (tipo powerpoint). Por escrito máximo dúas páxinas. No caso dixital cada apartado dos numerados irá nunha diapositiva ou máis, acompañado, a poder ser dunha imaxe.   Os traballos meteránse no blog "Entre Herbas do Ghafos" (onde xa hai algunha información dalgunha das plantas e árbores)

VER RECURSOS WEB (fotos , fichas, ligazóns ...)


venres, 23 de outubro de 2020

Hifoloma de lamelas verdes (Hypholoma fascicular)



Adoita aparecer en feixes ou grandes grupos, dende a primavera até o inverno, principalmente sobre tocos de coníferas.  É un fungo velenoso e moi tóxico, mais doado de identificar. A carne é amarelenta, de cheiro a iodo e sabor amargo.    Máis na wikipedia

 

xoves, 22 de outubro de 2020

Cadro coas árbores de ribeira dos ríos Galegos

Proposta de datos para recoller sobre as froitas, plantas e árbores



1-N
ome:
científico,  galego,  portugués, inglés, francés e castelán.
2-Etimoloxía- Orixe do nome
3-Sinónimos: principalmente  en Galego.
5-Características: Viváz, perenne , acuática, con flor ou sen flor, segundo o tamaño (herbácea, arbusto, árbore),  follas caduca ou perenne,
6-Hábitat: Fotoperiodismo (precisa sombra, semisombra, moita luz ...
7- Momento de maior interés :cando é a floración, cando está moi vistosa, se é  nemoral,  outras ...
8-Uso : Herbas mediciñais, tóxicas, velenosas, decorativa, .....Comestibles e non comestibles
9-Etnoloxía-curiosidades: costumes, lendas, poemas, cancións ...
10- Localización  .  

Acompañar os apartados anteriores con FOTOS ,   a poder ser propias (sen flor, con flor, ...). Ver modelos de fichas feitas  -  Ver modelo da Ficha da camelia  - Data de entrega : a que estime o/a  titor/a

NOTAS: A ficha hai que entregala por escrito e os maiores, a poder ser, tamén dixitalmente   (tipo powerpoint: cada apartado dos solicitados iría nunha diapositiva ou máis, acompañado  dunha imaxe. 

Os traballos meteránse no blog "Entre Herbas do Ghafos" (onde xa hai algunha información dalgunha das plantas e árbores)

Curiosidades que se poden investigar:

- Cantas plantas e  árbores hai en Campolongo que sexan autóctonas, alóctanas, naturalizadas, invasora, ou malas herbas.?
- Cantas son comestibles? Cantas tóxicas, ou velenosas?
- Cantas son mediciñais?
- Cantas hai que precisan sombra e cantas non?
- Cantas levan nome de Santo?
- No caso das herbas, cantas coinciden no seu nome?

Si se che ocorre algunha idea para investigar, AVISA!!!!!


mércores, 6 de maio de 2020

Fotos antigas do Parque de Campolongo antes do tobogán e a reforma da Piscina


Que árbores faltan agora? O nome das árbores témolos aquí: 1- Chopo 2- Alciprés dos pantanos (Alciprés calvo) 3- Freixo 4- Palmeira 5- Camelio 6- Salgueiro 7- Liquidambar 8- Alciprés de Portugal 9- Piñeiro de Oregón 10- Xinkgo Bilova 11- Pradairos 12- Moreira 13-        14- Loureiro  15- Carballo Americano  16- Pradairo vermello ou americano 17- Tulipa 18- Alfaneiro chines  19- Bidueiro 20- Carballo do país 21- Abeto  22- Cedro 23- Azar de China (Pitosporo) 24- Cedro  25- Tuias 26- Abeleiras 27- Ailanto (árbore dos deuses) 28- Catalpa

luns, 27 de abril de 2020

Estrilicia ou "Ave do Paraíso"

Estrilicia ou Ave do Paraiso
A estrilicia ou ave do paraíso, Strelitzia reginae Banks, é unha especie de planta anxiosperma (monocotiledónea) da clase das liliópsidas, subclase das zinxibéridas, orde das zinxiberales e familia das estrelitziáceas. É unha planta herbácea, rizomatosa, orixinaria de Suráfrica e amplamente cultivada en xardíns en rexións tropicais e subtropicais pola beleza das súas flores.
Tamén coñecida como "Ouro de Mandela

domingo, 26 de abril de 2020

As árbores da fraga


Estaba o acivro
de garda na fraga,
pasou o carballo
e non lle dixo nada.

Chegou o eucalipto
á porta petar,
o acivro de garda
non o deixou pasar.

Entrou o bidueiro
e máis o salgueiro,
tamén o cerquiño
e o ameneiro.

Pasou o pradairo
seguido do freixo,
tamén a abelaira
e o castiñeiro.

Logo entrou o buxo
e máis a sobreira,
despois veu a faia
xunto coa ulmeira.

-Vaite eucalipto
non insistas máis
que aquí na fraga
non podes entrar.


(Xosé Lois Seixo Fernandez)